Auckland War Memorial Museum.

<Chuyện cũ của tháng trước>

New Zealand không phải là quốc gia duy nhất có bảo tàng chiến tranh. Nhưng mình đã từng từ chối tham quan các bảo tàng ctranh ở nước khác, lại tò mò và bị thu hút bởi bảo tàng này, giá vé lại chẳng rẻ chút nào. Có gì ở một bảo tàng về chiến tranh ở NZ?

Đúng với tên gọi, bảo tàng này muốn tưởng niệm, gìn giữ và lưu truyền tất cả khía cạnh của những cuộc chiến tranh. Gồm tiếng nói của mọi người, nào ai có thể xác định cuối cùng thì WW2 nó là cuộc chiến tranh gì, vì điều gì?

Bảo tàng tái hiện lại nhiều nhất có thể chân dung của những người trong thời đại đó. Qua từng hình ảnh, những lá thư, những đoạn ghi âm. Họ là những đứa trẻ lớn lên thành người lính, là người cha viết cho đứa con chưa từng gặp mặt, mỗi người có rất nhiều khuôn mặt, và chiến tranh có muôn vàn khuôn mặt.

Hoặc ít nhất, có 4 gian phòng chỉ để khắc tên những con người đã vì niềm tin, vì một ý nghĩa nào đó trong số những ý nghĩa của WW1 WW2 mà hy sinh.

Nếu người ta thường nhớ về NZ như một đảo thuộc địa nhỏ của Anh, một nước của người nhập cư, thì bảo tàng cho thấy chiến tranh là căn tính (identity) của NZ, là sự hình thành và phát triển của NZ. Tuy cả tòa bảo tàng trên đỉnh núi này chỉ mới xây từ WW1, câu chuyện về ctranh ở NZ được kể từ thời các bộ lạc thổ dân nguyên trú và núi lửa cổ đại. Để làm nền lý giải cho văn hóa, cho niềm tin và tính cách NZ trong những cuộc ctranh của thế giới.

Người NZ, thổ dân Maori đã hiện diện ở châu Phi, châu Âu, châu Mỹ. Và người châu Á đã đến NZ. Trong cuộc ctranh đó.

Bảo tàng không tôn vinh chiến thắng, vì trong một cuộc chiến tranh mang nhiều khuôn mặt đó, chỉ có bắt đầu và kết thúc, chỉ có sống sót và kết thúc, chỉ có những câu chuyện được kể và chưa tìm ra để kể.

Bảo tàng chỉ mở ra những không gian, để những năm tháng sau này, con người vẫn có thể chạm vào những cuộc ctranh đã qua. Để những con người trong cuộc ctranh đó không bị lãng quên. Hình ảnh, âm thanh, giọng nói, những thước phim, những hiện vật, thực tế ảo… tất cả để chạm vào lịch sử.

Chạm vào để những con người không bị lãng quên.

Ở căn phòng triển lãm WW2, có một ông cựu chiến binh ngồi trên chiếc xe lăn, được một cô lớn tuổi đẩy đi tham quan. Ông dừng lại ở mỗi nơi, và kể về những ngày xưa, giọng của ông vẫn rì rầm rì rầm. Mình không nghe được nhưng vẫn đi theo phía sau. Với mình, lịch sử là cái nối hiện tại với tương lai. Mình đi theo ông, vì ông cũng là một phần của lịch sử, vì những điều ông đang không muốn quên, và mình cũng muốn tưởng niệm.

Làm mình nhớ đến quyển sách của Ian Morris, có viết rằng thế giới này, lịch sử của nhân loại này, quả thật gắn với chiến tranh rất nhiều. Cho dù bản thân có thích hay không thì chưa từng có một ngày thế giới không có chiến tranh

Muốn biết chiến tranh là gì và có ý nghĩa thế nào với một quốc gia, có thể nhìn vào bảo tàng chiến tranh của họ.